Chủ nghĩa phát xít là gì? Nguyên nhân ra đời của chủ nghĩa phát xít do đâu? Trong suy nghĩ của mọi người, chủ nghĩa phát xít từ xưa đến nay là một chủ nghĩa cực đoan, độc tài, chuyên chế. Nó gây nguy hại cho cả dân tộc, thậm chí là cả thế giới. Đặc biệt chủ nghĩa phát xít Đức đã gây ra Chiến tranh thế giới lần thứ II. Đồng thời nó là nguyên nhân gây nên cái chết cho 40 triệu người trên thế giới. Tuy nhiên đó chỉ là những điều bạn học được từ trong sách vở. Liệu bạn có thực sự hiểu rõ về chủ nghĩa phát xít ở Đức hay chưa. Hãy theo dõi bài viết này để tìm câu trả lời cho mình nhé!
Khái niệm chủ nghĩa phát xít là gì?
Chủ nghĩa phát xít là gì?
Theo định nghĩa trong chương trình giáo dục tại nước ta thì Chủ nghĩa phát xít là “hình thức chuyên chính của tư bản chủ nghĩa, là lực lượng đế quốc phản động nhất, hiếu chiến nhất, có chủ trương thủ tiêu mọi quyền tự do cơ bản của con người, khủng bố, đàn áp tàn bạo nhân dân, gây chiến tranh xâm lược để thống trị thế giới”.
Vẫn còn rất nhiều tranh cãi xung quanh vấn đề và bản chất tự nhiên của chủ nghĩa này. Chúng ta có thể hiểu một cách đơn giản nhất thì Chủ nghĩa phát xít là một hệ tư tưởng chính trị và các quan điểm về một nhà nước chuyên chế mang tính chất quân phiệt, độc tài và toàn trị. Nó đối lập với chủ nghĩa tự, đối lập với những quan điểm về một nhà nước dân chủ.
Xem thêm chủ nghĩa phát xít trên Wiki.
Biểu tượng của chủ nghĩa phát xít
Mùa hè năm 1920, cờ Đức Quốc Xã ra đời. Cờ có nền đỏ, một vòng tròn trắng và ở giữa là một chữ “Vạn” (Swastika) màu đen. Với Hitler thì đây là biểu tượng cho sự thắng lợi của cuộc chiến đấu vì thế giới mới. Nhưng sau những tội ác mà Hitler đã tạo ra thì Swastika trở thành biểu tượng của quỷ dữ. Nó cũng thể hiện sự tàn bạo, gắn liền với tội ác của chủ nghĩa phát xít trong lịch sử loài người. Dù trước đó trong lịch sử không hề có một biểu tượng nào đại diện toàn bộ chủ nghĩa phát xít.
Ý nghĩa biểu tượng chủ nghĩa phát xít
Nhiều người cho rằng Hitler lấy chữ Vạn của Phật giáo làm biểu tượng cho lá cờ của chủ nghĩa phát xít. Nhưng sự thật là không có sự liên hệ nào giữa chữ Vạn trong Phật giáo và chữ thập ngoặc của chủ nghĩa phát xít cả, tuy rằng cả hai biểu tượng này giống nhau.
Chữ Vạn (Swastika) – biểu tượng trong cờ phát xít Đức
Chữ Vạn trong Phật giáo là một trong ba mươi tướng tốt của Đức Phật. Nó thường nằm ngay trước ngực của Ngài. Nó biểu thị công đức vô lượng của Đức Phật. Ở chính giữa tượng trưng cho Trung Đạo, có ý nghĩa giác ngộ vẹn toàn
Còn chữ Vạn của chủ nghĩa phát xít lấy từ chữ Vạn (Swastika) là biểu tượng đặc trưng của người Aryan – một dân tộc mà Hitler luôn khẳng định là nguồn gốc cổ xưa của người Đức, là dân tộc thượng đẳng nhất. Đó là lý do Hilter chọn biểu tượng của người Aryan là Swastika làm biểu tượng trong cờ phát xít Đức.
Tìm hiểu thêm về cờ phát xít Đức.
Nguyên nhân ra đời của chủ nghĩa phát xít
Các xu hướng chính trị bạo lực cực đoan ở các nước tư bản phương Tây xuất hiện sau cuộc tổng khủng hoảng kinh tế, xã hội giai đoạn 1929 – 1933, được cho là tiền thân của chủ nghĩa phát xít.
Cuộc khủng hoảng kinh tế này đã đẩy tuyệt đại đa số dân chúng ở Tây Âu và Bắc Mỹ vào tình cảnh vô cùng khốn đốn. Xã hội rơi vào tình trạng mất an ninh nghiệm trọng do lạm dụng bạo lực. Đặc biệt là bắt đầu thịnh hành các xu hướng, phong trào bạo lực xã hội. Phong trảo tạo ra bởi giới trẻ vô nghề nghiệp. Khi họ thất vọng trước cuộc sống hiện tại và bi quan mất đi định hướng về tương lai. Tình trạng này bao trùm toàn bộ các nước tư bản phát triển thời bấy giờ.
Khi đó một trong những con đường chính phủ phương Tây đặt hy vọng vào là tăng cường chạy đua vũ trang. Họ quân phiệt hóa nền kinh tế và toàn bộ thể chế chính trị xã hội. Vì thế đây được cho là nguyên nhân chính ra đời chủ nghĩa phát xít.
Tại sao nói chủ nghĩa phát xít là chiến tranh
Chủ nghĩa phát xít là chủ nghĩa độc tài luôn cho rằng mình là ưu việt nhất và có quyền sinh sát để trên toàn thế giới chỉ còn lại chủng người ưu việt nhất. Đây có thể coi là bước cuối cùng của chủ nghĩa đế quốc.
Phát xít chủ tương kiểm soát kinh tế, văn hóa, độc đảng và đàn áp. Chúng sẵn sàng sử dụng vũ lực và chiến tranh trong mọi quan hệ quốc tế hay quốc nội. Vì thế nhắc đến chủ nghĩa phát xít thì chiến tranh là một điều không thể tránh khỏi.
Chủ nghĩa quân phiệt là gì – có đồng nghĩa với chủ nghĩa phát xít?
Chủ nghĩa quân phiệt là trào lưu tư tưởng của một chính phủ chủ trương tăng cường sức mạnh quân sự một cách quá mức để đòi hỏi quyền lợi của quốc gia. Chủ nghĩa này sử dụng bạo động như một vũ khí cho chính trị. Và cũng luôn là yếu tố quan trọng của những ý thức hệ đế quốc, hay các quốc gia chuyên xâm lược trong suốt lịch sử loài người.
Chủ nghĩa quân phiệt không đồng nghĩa với chủ nghĩa phát xít. Nó chỉ là một yếu tố cấu thành nên chủ nghĩa phát xít bên cạnh các yếu tố như chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa toàn trị, chủ nghĩa chuyên chế,….
Có bao nhiêu nước phát xít?
Trên thế giới có 3 nước phát xít lớn. 3 nước là nguyên nhân gây ra bao thương vong trong Chiến tranh thế giới thứ 2. Đó chính là Đức Quốc xã, Ý và Đế quốc Nhật Bản. Ba nước này hợp thành khối Trục. Mục tiêu của khối trục đẩy mạnh các hoạt động quân sự và gây chiến tranh xâm lược ở nhiều khu vực khác nhau trên thế giới.
- Đức Quốc xã: Chế độ phát xít của nước Đức được đặt dưới sự kiểm soát của Adolf Hitler và Đảng Quốc xã. Phát xít Đức là một nhà nước phát xít toàn trị, cai quản gần như mọi mặt của cuộc sống. Nét đặc trưng nổi bật nhất của nhà nước phát xít này là vấn đề phân biệt chủng tộc. Đặc biệt là bài trừ Do Thái, trong đó tàn bạo nhất có cuộc diệt chủng Holocaust.
- Phát xít Ý: Chế độ phát xít của Ý thì nằm dưới quyền thống trị của đảng Phát xít do Benito Mussolini lãnh đạo từ năm 1922 đến 1943. Chủ nghĩa phát xít này được xem là hình mẫu cho các hình thức chủ nghĩa phát xít khác. Chính sách độc tài của Ý tuy không tàn bạo bằng hệ thống của Hitler. Nhưng hệ thống đàn áp cũng đã khủng bố, hãm hại và thủ tiêu cả chục ngàn người chống đối.
Benito Mussolini – lãnh đạo đảng Phát xít Ý
- Đế quốc Nhật Bản: Là một quốc gia dân tộc trong lịch sử Nhật Bản tồn tại từ năm 1868 đến năm 1947. Tức là chỉ tồn tại đến sau khi Thế chiến thứ 2 kết thúc. Trong cuộc chiến này Phát xít Nhật đồng ý liên minh quân sự với Đức và Ý với mục đích là bành trướng thế lực của mình ở châu Á. Trong suốt giai đoạn tồn tại thì các chính sách độc tài của Đế quốc Nhật Bản cũng tàn bạo không kém gì hai nước phát xít Đức và Ý.
Chủ nghĩa phát xít ở Đức
Bối cảnh ra đời
Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, Đức chìm trong khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng. Chính phủ Đức đã đưa ra một chính sách sai lầm đó là in ồ ạt tiền để trả nợ. Hậu quả dẫn tới là siêu lạm phát khiến giá cả các mặt hàng tiêu dùng tăng cao. Nền kinh tế rơi vào tình trạng hỗn loạn, các cuộc bạo động diễn ra triền miên. Đúng lúc nó sự kiện thị trường chứng khoán ở Mỹ sụp đổ vào ngày 24 tháng 10 năm 1929. Sự kiện này càng khiến cho nước Đức lao đao.
Chính thời điểm đó, Đảng Quốc xã đã đứng lên hứa hẹn về một chính quyền trung ương mạnh mẽ. Đảng hứa có thể làm tăng thêm không gian sống cho dân tộc Đức. Đồng thời họ cam kết tăng cường sức mạnh cho nền kinh tế và tạo ra việc làm. Từ đó Đức Quốc xã trở thành đảng kế tục thay cho Đảng Công dân Đức đang nắm quyền lúc đó. Chế độ Quốc xã lên nắm quyền, báo hiệu cho chủ nghĩa phát xít bành trướng tại Đức.
Tội ác của chủ nghĩa phát xít Đức
Adoft Hitler – kẻ cầm đầu Đức Quốc xã
Đức Quốc xã dưới sự dẫn dắt của Adolf Hitler đã gây ra rất nhiều tội ác trong lịch sử. Trong đó có tội ác diệt chủng. Ta không thể không nhắc đến việc tàn sát nhằm tiêu diệt những người chúng cho là “hạ đẳng”. Mặc dù họ không phải là đối tượng chiến tranh.
Đọc thêm về Hitler và câu nói nổi tiếng của Hitler.
Trong giai đoạn từ 1941 đến 1945, người Do Thái đã bị sát hại một cách có hệ thống bởi Đức quốc xã cùng bè phát. Đó là một cuộc diệt chủng có quy mô lớn hàng đầu trong lịch sử. Nó là một phần của chương trình hành động tổng thể hơn mà chế độ Quốc xã thực hiện. Đó là đàn áp, tiêu diệt những nhóm sắc tộc và chính trị đối lập tại châu Âu. Cuộc diệt chủng khiến khoảng 6 triệu người Do Thái thiệt mạng được cho là tội ác lớn nhất của Đức Quốc xã
Chủ nghĩa phát xít Đức còn là một trong những nguyên nhân gây ra Thế chiến thứ II. Năm 1938 Quốc xã xâm chiếm Áo. Và tới 1939 Tiệp Khắc cũng rơi vào tay phát xít Đức. Hitler đã tiến hành xâm lược Ba Lan vào tháng 9 năm 1939. Đây là sự kiện mở màn chiến tranh thế giới thứ hai ở châu Âu. Đến năm 1940, Đức cùng Phe trục đã chinh phạt gần hết châu Âu và đe dọa xâm lược nước Anh.
Sự sụp đổ của chủ nghĩa phát xít Đức
Với sự thắng thế của phe Đồng minh trong Chiến tranh thế giới thứ II, chủ nghĩa phát xít Đức dần lung lay và sụp đổ. Ngày 30 tháng 4, Hồng quân Liên Xô tiến gần Phủ Thủ tướng. Hitler và vợ quyết định cùng nhau tự sát trong Führerbunker. Từ 4 đến 8 tháng 5 quân lính có vũ trang còn lại của Đức đầu hàng vô điều kiện. Văn kiện đầu hàng của Đức được ký vào ngày 7 tháng 5. Sự kiện này đánh dấu hồi kết cho chiến tranh thế giới thứ hai ở châu Âu. Nó cũng thể hiện cho sự sụp đổ của chủ nghĩa phát xít Đức.
Chủ nghĩa phát xít mới
Ngày nay đâu đó trên thế giới đã “mọc” ra một xu hướng được gọi là phát xít mới. Đây là một mầm mống mới đủ nguy hiểm khiến dư luận nhiều lần phải cảnh báo.
- Ngày 18/4, một nhóm người theo chủ nghĩa phát xít mới tuần hành rầm rộ ở thành phố Odessa – Ukraine. Mục đích tuần hành để tưởng niệm cựu thủ lĩnh nhóm dân tộc cực đoan Ukraine “Máu và danh dự”. Tiếp đó, ngày 2/5, hàng trăm người theo chủ nghĩa phát xít mới đã tuần hành và đụng độ cũng ở Odessa với các nhà hoạt động địa phương ủng hộ liên bang hóa Ukraine. Kết quả là khiến hàng chục người thiệt mạng. Những Đảng theo chủ nghĩa phát xít mới như Cánh hữu hay Svoboda hiện còn có mặt trong thành phần quốc hội của Ukraine.
- Ở Thụy Điển, một báo cáo của tổ chức chống phân biệt chủng tộc Expo công bố cuối tháng 3/2015 cho biết hoạt động của các tổ chức phát xít mới ở nước này đã được tăng cường đáng kể. Số hoạt động tuyên truyền phát xít mới trong năm 2014 đã tăng gần gấp đôi, nhiều chưa từng có. Phần lớn các hoạt động này là để phát tờ rơi, dán hình về chủ nghĩa phát xít.
- Ở Đức, một nhóm theo chủ nghĩa phát xít mới National Socialist Underground (NSU). 6 năm qua nhóm đã thực hiện một loạt vụ ám sát khắp nước Đức. Các vụ ám sát này đều mang mang động cơ sắc tộc. Địa điểm các vụ ám sát tạo thành logo của nhóm trên bản đồ.
Những điều này đưa đến cảnh báo về xu hướng “phục sinh” tư tưởng của Hitler ở một số khu vực châu Âu. Đồng thời dấy lên các báo động về mầm mống chủ nghĩa phát xít mới. Từ đó nó đe dọa đến nền hòa bình thế giới.
Có thể nói, chủ nghĩa phát xít nói chung và chủ nghĩa phát xít Đức nói chung. Và nó là mối nguy hại gây nên nhiều hậu họa khôn lường cho toàn thế giới. Nếu bạn là một du học sinh Đức, bạn cần tìm hiểu về chủ nghĩa phát xít để có những hiểu biết nhất định về lý thuyết chính trị này.